The century of the self (قرن خود)

تو این مستند آدام کورتیس (فیلم‌ساز انگلیسی) نشون می‌ده چطور نظریات زیگموند فروید (بنیانگذار دانش روانکاوی) توسط خواهرزاده‌ش ادوارد برنایز (پدر روابط عمومی) تو ایالات متحده منتشر می‌شه و تاثیرات اون رو تا سال‌های آیندۀ اون توی ۴ قسمت بررسی می‌کنه.

مستند یکم سنگینه و با یه بار دیدن حل نمی‌شه. سال ۲۰۰۲ به سفارش BBC تهیه و از BBC 2 پخش شده و کلی جایزه برده.

مستند قرن خود برای کسایی که می‌خوان ریشۀ ماجراهایی مثل تبلیغات یا پروپاگاندا یا کنترل مردم رو با روش‌های جدید بدونن خیلی مفیده. داستان فیلم تقریباً از اوایل قرن بیستم شروع می‌شه و تا اواسط اون پیش می‌ره. زمینۀ روانشناسی داره.

• قسمت اول: ماشین‌های شادی (Happiness Machines)
• قسمت دوم: مهندسی رضایت (The Engineering of Consent)
• قسمت سوم: پلیسی در سر همۀ ما وجوددارد؛ او باید نابود شود (There is a Policeman Inside All Our Heads; He Must Be Destroyed)
• قسمت چهارم: هشت نفر در کترینگ شراب می‌نوشند (Eight People Sipping Wine in Kettering)

the social dilemma (معضل اجتماعی)

یه مستند جذاب در مورد واقعیت‌ها و آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی که تو سال ۲۰۲۰ ساخته شده.

تقریباً تمام افرادی که از اون اول تو داستان شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشتن و الان منتقد روند فعالیت‌های این رسانه‌ها هستن تو این مستند حرف می‌زنن و ماجرا رو توضیح می‌دن.

پیشنهاد می‌کنم حتماً حداقل یه بار مستند معضل اجتماعی رو تماشا کن. البته اینم بگم، هر چی تو این مستند می‌شنوی قابل اعتماد نیست. ولی برای درک یه کلیتی از داستان نحوۀ کنترل و دستکاری آدما از طریق شبکه‌های اجتماعی خوبه.

ihuman (من انسانم)

فیلم به شکل مصاحبه با چند تا از بنیان‌گذارای هوش مصنوعی و بیان دیدگاه‌های این افراد و بررسی اتفاقاتی که طی پیشرفت هوش‌مصنوعی (artificial intelligence) به‌وجود میاد، پیش می‌ره.

بحث اصل بیشتر در مورد AGI.Artificial general intelligence یا هوش جامع مصنوعی و ماشینیه که می‌تونه از انسان هوشمندتر و قوی‌تر بشه و حتی باعث انقراض نسل انسان.

فیلم خیلی خوش‌ساختیه و تو زمینۀ هوش‌مصنوعی و اینکه بنیان‌گذاراش تو عصر حاضر کی هستن و چه طرز فکرایی دارن دید خوبی می‌ده.

Coded Bias (تعصب کدگذاری شده)

مستند تعصب کدگذاری شده ماجرای حکمرانیِ الگوریتم‌ها رو تو زندگی جوامع آمریکایی، انگبپلیسی و چینی به طور نمونه نشون می‌ده و پیگیر آسیب‌هاییه که به مردم و بافت جامعه وارد می‌کنه.

تقریباً اکثر کسایی که تو زمینۀ الگوریتم تحقیقات و نقدهایی داشتن توی فیلم حضور دارن و ماجرا رو از جهات مختلف باز می‌کنن.

یکی از موضوعات اصلی که تقریباً برای همۀ ما جاافتاده و بهش توجه نداریم این مسئله‌ست که: اگوریتم‌ها معصوم نیستن و تعصبات کسی که اونها رو نوشته رو تو خودشون دارن. فیلم همونطوری که توی عنوانش هم مشخصه، دنبال روشنگری در مورد این جریانه تا بلکه افکار عمومی رو برای اصلاح و کم کردن قدرت نفوذِ الگوریتم‌ها حرکت بده.

فیلم برای گرفتن سرنخ و اطلاعات کلی راجع به این پدیدۀ جدید که هنوز وارد کشور ما نشده خیلی خوبه.

Amazon Empire (امپراطوری آمازون)

اگه تا حالا فقط از جایِنت و کول بودنِ آمازون شنیدی پیشنهاد می‌کنم مستند امپراططوری آمازون رو یه نگاهی بکنی تا یکم انتقاد هم بهش ببینی.

این فیلم از اونجایی که جف بزوس تازه آمازون رو می‌زنه و شروع به نابود کردنِ ناشرا و کتابفروش‌های خرد می‌کنه شروع می‌شه و طی مصاحبه با افرادی که بیرون و داخل آمازون هستن سعی داره چهرۀ واقعیِ آمازون رو نشون بده.

البته به نظر من خیلی چیزا هست که تو فیلم مشخص نمی‌شه یا خیلی چیزا هست که گفته نمی‌شه (بالاخره آمازون یه امپراطوریه، در افتادن باهاش شوخی نیست!)، ولی در کل برای شناخت آمازون از جهات دیگه خیلی خوبه.

screened out (خاموشی نمایشگرها)

تماشای مستند screened out رو به والدین توصیه می‌کنم، خیلی پیچیدگی فنی نداره و در مورد تأثیر شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌ها روی بچه‌ها خیلی روون موضوع رو باز می‌کنه.

The Facebook Dilemma (معمای فیسبوک)

یه مستند دو قسمتی از PBS که راجع به حریم خصوصی، نشت اطلاعات و شنود دیجیتالیه که توی آمریکا طی یکی دو تا ماجرا اتفاق افتاده.

مستند تلویزیونی با همون ساختار مصاحبه و روایت گوینده که فضاش خیلی سیاسیه و به موضوع فیسبوک رو از جهت درگیری‌هاش با دولت ایالات متحده دنبال می‌کنه.

چون فضای فیلم یکم تخصصیه به‌درد کاربر عادی نمی‌خوره.

The Great Hack (هک بزرگ)

یه فیلم جالب با جلوه‌های بصری جذاب با موضوع هک انتخابات ۲۰۱۶ ایالات متحده و رسوایی کمبریج آنالیتیکا در مورد انتخابات و برگزیت.

موضوع فیلم در مورد کلان‌داده و حریم خصوصیه و تو این زمینه با توجه به آدمایی که تو فیلم حضور دارن و حرف می‌زنن دید خوبی می‌ده.

تماشای فیلم با اینکه یه جاهایی بحث‌های تخصصی داره ولی برای عموم مناسبه.

lo and behold

مستند lo and behold داستان اینترنت رو از اون اول تا جایی که هستیم به شکل مصاحبه با بنیان‌گذارای اون روایت می‌کنه.

مستند جونداریه. به کسایی که تو حوزۀ رسانه‌های دیجیتال فعالیت می‌کنن توصیه می‌کنم حتماً این مستند رو تماشا کنن. می‌شه گفت یه دوره تاریخ اینترنته.

متاسفانه زیرنویس فارسیِ درستی ازش تو اینترنت من نتونستم پیدا کنم. نسخۀ دوبله رو به هیچ‌وجه نبین، کلاً اشتباهه!

After Truth (پس از حقیقت)

یه مستند تلویزیونی ساخت HBO که طی سه تا ماجرا که از ده پونزده سال پیش تا الان اتفاق افتادن، ماجرای فیک‌نیوز و تأثیرات اون رو بررسی می‌کنه.

یه کم فضای مستند سیاسی و به نوعی تخصصیه.

The Perfect Weapon

این مستند راجع به حمله‌های سایبریِ ایالات متحده به ایران، کره شمالی، روسیه و ضدحملۀ همین کشورها به آمریکاست.

این فیلم با اولین و مخرب‌ترین حملۀ سایبریِ تاریخ بشر که یه نیروگاه هسته‌ای رو به طور کلی از کار می‌ندازه (ویروس استاکس‌نت که پایگاه نطنز رو با خاک یکی کرد) شروع می‌شه و این سطح از جنگ رو باز می‌کنه و مورد بررسی قرار می‌ده.

Zero Days (روزهای صفر)

یکی از کارمندای سازمان سیا CIA جزئیات حملۀ سایبری ایلات متحده به پایگاه هسته‌ای ایران رو تحت عنوان پروژۀ استاکس نت توضیح می‌ده.

تو روند فیلم افراد سرشناسی مثل مدیران nod32، Avast و شرکت‌های ضدویروس دیگه، نوع عملکرد این ویروس و اینکه چطور شناساییش کردن و چه کسایی تو ساختش دست داشتن رو بررسی می‌کنن.

مستند خوش‌ساختیه و جلوه‌های بصری جالبی داره.

Citizenfour (شهروند شماره چهار)

مستند شهروند شماره چهار دربارۀ ادوارد اسنودن مأمور آژانس امنیت ملی ایالات متحده‌س که برنامه‌های مخفیِ این سازمان رو افشا می‌کنه.

ادوارد اسنودن که پدر و مادرش هم نظامی بودن اول تو سازمان سیا و بعدش وارد سازمان امنیت ملی می‌شه و به‌خاطر نقض قوانین گسترده‌ای که توی این سازمان بر علیه حریم خصوصی افراد تحت پروژه‌های مختلف می‌بینه تصمیم می‌گیره دست به افشاگری بزنه و از کشور فرار کنه.

Deep Web (وب عمیق)

مستند دیپ وب به ماجرای فروش مواد مخدر از طریق سایت جادۀ ابریشم روی قسمتی از وب می‌پردازه که دسترسی بهش از طریق موتورهای جستجو امکان‌پذیر نیست.

وب‌سایت جاده ابریشم یکی از نمونه‌های وب‌سایت‌هاییه که توی قسمت‌های عمیق‌تر اینترنت (وب) مشغول فعالیت هستن. سایت‌های فروش اسلحه، دارو یا حتی مبادلۀ برده.

Uber Competition (رقابت اوبر)

مثل تمام استارت‌آپ‌های دیگه که فقط ما اینجا به‌خاطر ایجاد شغل به نیکی ازشون یاد می‌کنیم، یه سری کارهایی پشت‌پرده انجام می‌ده که توی این فیلم تا اندازه‌ای اونا روشن می‌شه.

اینکه اوبر چطور در حال نابود کردنِ یه سری مشاغل و فرار از قانونه، یا چطور سالیان طولانی بدون سود کار می‌کنه تا بتونه بازار رو به انحصار خودش دربیاره.