قبل از هر چیز باید بگم اصلاً نمی‌خوایم مستند the social dilemma رو به لحاظ جنبه‌های تکنیکی سینمایی بررسی کنیم، چون من آدمش نیستم.

توی این پست اگه بشه یکم کلیت ماجرا رو بررسی می‌کنیم و با افرادی که توی این فیلم حرف زدن بیشتر آشنا می‌شیم.

توضیحات بیشتر و عمیق‌تر رو می‌تونی تو دوره شناخت رسانه‌های اجتماعی دنبال کنی.

مستند the social dilemma درباره‌ی چیه؟

همون جوری که از اسم فیلم مشخصه مستند در مورد یه دوراهیه، یه دیلما.

دوراهی که انتخاب کردن بین یکی از راه‌ها خیلی کار پیچیده و دشواریه و فیلم ساخته نشده تا بگه اینور خوبه یا اونور، بلکه ساخته شده تا گفتمانی رو شکل بده که در نهایت منجر به تصمیم‌گیری در مورد انتخاب راه صحیح بشه.

مستند معضل اجتماعی درباره‌ی وضعیتیه که شبکه‌های اجتماعی ساختن و آسیب‌هاییه که دارن به بافت جوامع وارد می‌کنن.

بر خلاف بحث‌هایی که همیشه شنیدی اینجا حرف از این نیست که شبکه‌های اجتماعی چون توشون محتواهای ناجور داره منتشر می‌شه پس خیلی خطرناکن. حرف راجع به خودِ شبکه‌های اجتماعی، مدل درآمدی‌شون و نوع دیزاین یا طراحی اون‌هاست.

فیلم the social dilemma راجع به بلاییه که شبکه‌های اجتماعی در کنار تمام منافعشون دارن سر بشریت میارن.

اگر می‌خواهید جمعیت یک کشور را کنترل کنید هیچ ابزاری موثرتر از فیسبوک وجود ندارد

مستند در حقیقت قراره آدمایی رو روشن کنه که گرفتار شبکه‌های اجتماعی هستن و نمی‌دونن چرا گرفتار شدن و چه طور دارن تغییر می‌کنن. شاید یه هشدار به بشر باشه که نسبت به تغییر رفتاری که داره در موردش انجام می‌شه آگاه بشه.

به هر چی تو مستند میگن باید اعتماد کنیم؟

واقعیت اینه که به نظر من نمیشه به افراد و چیزایی که دارن میگن خیلی راحت اعتماد و اطمینان کامل داشت.

جدای از اینکه چرا این مستند توی نتفلیکس منتشر شده یا توی شبکه‌های اجتماعی خیلی زیاد پخش شده به نظرم یه ایده‌ی اساسی که تو کل فیلم جاریه اعتقاد به ادامه‌دار بودن تکنولوژیه.

یعنی کسی داخل فیلم حرفی از این وسط نمی‌کشه که آیا انسان برای تداوم حیات و رشدش واقعاً نیاز به شبکه‌های اجتماعی داره یا نه؟ یا مثلاً اگه شبکه‌های اجتماعی نباشن چی می‌شه؟

فرض بر اینه که اینا باید باشن. روبروی این بودنه تغییر داره از دو جهت مورد بررسی قرار می‌گیره. یکی اینکه ما کلاً بیایم بیرون و یکی دیگه اینکه شبکه‌های اجتماعی اصلاح بشن. کسی حرف از این نمی‌زنه که اینارو کلاً باید بکوبیم و از نو چیز جدیدی بسازیم.

اینو چرا می‌گم؟ چون با توجه به چیزایی که قبلاً دیدیم و الان داریم در مورد شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های مشابه می‌بینیم اینه که اینا اگر تغییر اساسی نکنن دوباره با یه روش جدید وارد بازی می‌شن که دوباره شاید یه دهه طول بکشه تا بفهمیم چیکار دارن می‌کنن.

این یه داستانه و یه ماجرای دیگه افرادی مثل تریستان هریس و جارون لنیر هستن که توی این ویدیو تقریباً از بقیه افراد شهرت بیشتری دارن. مخصوصاً جارون لنیر.

راجع به کارایی که این دو نفر دارن انجام می‌دن بین جوامع غربی حرف و حدیث‌های هست که اینا در ظاهر دارن به ضرر سرمایه‌داری حرف می‌زنن ولی در اصل دارن یه سیستم جدید و پیچیده‌تر رو پایه‌ریزی می‌کنن.

مثلا جایی دیدم که داگلاس راشکاف معتقد بود: «تریستان هریس داره شرایطی می‌سازه که جوجه‌ها برای سلاخی شدن دیگه تو فشار و دست بسته نباشن و خیلی آزاد برن به سمت سلاخی شدن.»

و بدتر از همه، جنبش تکنولوژی انسانی است. منظوراینکه این بچه‌های قدیمی را دوست داشتم که عادت داشتند الگوریتم‌ها را از ماشین‌های قمار لاس وگاس می‌گرفتند و آن‌ها را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذاشتند و ما دچار اعتیاد می‌شدیم. حالا دیگر خطا‌های آن راه‌ها را دیده‌اند و می‌خواهند که تکنولوژی را انسانی‌تر کنند اما وقتی عبارت “تکنولوژی انسانی” را می‌شنوم به یاد جوجه‌های بدون قفس یا چیزی شبیه آن می‌افتم. ما قصد داریم تا حد امکان با آن‌ها مهربان باشیم، تا وقتی آنها را به سلاخی ببریم. پس حالا اجازه می‌دهند این تکنولوژی‌ها تا جای ممکن انسانی باشند، تا زمانی که از ما داده‌ها و پول کافی استخراج کنند برای راضی کردن سهام دارانشان.
Douglas Rushkoff – how to be “team human” in the digital future – TED 2018

یا مثلا همونطور که تو پست اقتصاد داده حرف زدیم جارون لنیر جزو مطرح‌کننده‌های نظریۀ دیتا دیگنیتی هست و ظاهراً الان توی مایکروسافت مشغول اجرایی کردن این ایده‌س.

درسته ایده‌ی جارون لینر خیلی عالی به نظر می‌رسه اما خیلیا معتقدن این سیستم درآمدزایی برای مردم باعث بردگی بیشتر اونا می‌شه ضمن اینکه به لحاظ استراتژیک به هوش مصنوعی در جهت کنترل بیشتر قدرت می‌ده.

خلاصه‌ی حرفم اینه که نباید هر چیزی که تو فیلم the social dilemma می‌بینیم رو صددرصد قبول کنیم و تو تمام جهات تحقیق بیشتر نیازه.

کسایی که تو فیلم حرف زدن کیا بودن؟

اول بریم سراغ کارگردان فیلم معضل اجتماعی بعد بریم سراغ کسایی که تو فیلم راجع به موضوع نظر دادن.

چیزایی که زیر اسم هر شخص به صورت فهرست نوشتم، اطلاعاتیه که توی فیلم برای هر نفر نوشته.

جف اورلوسکی – Jeff Orlowski

جف اورلوسکی قبل از این فیلم بیشتر به خاطر فیلم مستند chasing ice که در مورد آب شدن یخ‌های قطبی بود شناخته شده.

توی دانشگاه استنفورد مردم‌شناسی خونده و اونجا با توجه به اتفاقاتی که براش افتاده جذب فضای هنر و فیلمسازی شده.

جارون لنیر – Jaron Lanier

• پدر واقعیت مجازی
• دانشمند کامپیوتر

جارون لینیر یه دانشمند کامپیوتره که به عنوان پدر واقعیت مجازی می شناسنش. جزو اولین کسایی بوده تو حوزه واقعیت مجازی محصولایی میثل دستکش و عینک واقعیت مجازی ساخته.

پنج شش تا کتاب تو زمینه تکنولوژی نوشته و یه جورایی از قدیمیای این صنفه.

محتوای مرتبط: نظریه‌ی جایگاه داده | چرا ما نیاز داریم تا اینترنت را بازسازی کنیم؟

شوشانا زوبوف – Shoshana Zuboff

• پروفسور بازنشستۀ مدرسۀ کسب‌وکار هاروارد
• نویسندۀ کتاب “عصر سرمایه‌داری نظارتی”

خانم شوشانا زوبوف از اساتید بازنشسته هاروارده که تو جریان تقابل انسان با ماشین و اقتصاد از دهه ۷۰ میلادی فعاله و تو این زمینه چهار پنج تا کتاب نوشته.

کتاب آخرش سرمایه داری نظارتی رو تو سن ۷۰ سالگیش نوشته که خیلی سروصدا کرده و توی فیلم هم یه چیزایی از داستان همین کتاب رو می گه.

هم شوشانا زوبوف و هم جارون لنیر از دهه ۷۰ ۸۰ میلادی و اوایل شکل‌گیری کامپیوتر و اینترنت بودن و به همین خاطر چیزایی که می‌گن نسبت به بقیه خیلی ریشه‌ای‌تره.

محتوای مرتبط: مستند سرمایه‌داری نظارتی

تریستان هریس – Tristan Harris

• اخلاق شناس سابق گوگل
• هم‌بنیان‌گذار مرکز تکنولوژی‌های انسانی

این شخصیت رو زیاد تو فیلم می‌بینیم. تریستان هریس دانش آموخته‌ی دانشگاه استنفورد تو رشته‌ی تکنولوژی‌های اقناعیه.

تریستان هریس می‌گه اغلب کسایی که تو این پلتفرم‌ها دارن روی هک رشد و بالا بردن میزان جذب و حفظ کاربرا کار می‌کنن توی این رشته و تو استنفورد تحصیل کردن.

خودش توی آزمایشگاه فناوری‌های اقناعی استنفورد خیلی فعال بوده. البته الان اسم این آزمایشگاه شده آزمایشگاه اصلاح رفتار یا تغییر رفتار.

حرفایی که می‌زنه از این جهت مهمه که یه جورایی انگار داره یه دانشی که ازش داره در جهت کنترل و هدایت مردم استفاده می‌شه رو افشا میکنه.

البته همونطور که قبلاً هم گفتم این ماجرا در عین اینکه خیلی جذابه می‌تونه افشای اطلاعات قدیمی برای سرگرم کردن مردم باشه تا دانش به‌روزتر توی فرم‌های جدید پیاده بشه.

یه مرکزی رو هم راه انداخته به اسم مرکز تکنولوژی های انسانی که توش راجع به همین داستان اصلاح تکنولوژی‌ها که بیشتر در جهت منافع انسانی باشن تا در مقابل اون کار می‌کنه. یه جورایی یه جنبشه.

البته یه نکته هم اینجا بگم که خیلی مهمه اینه که تو جریان تکنولوژی و پیشرفت همه دارن حرف از خدمت به بشریت می‌زنن و واقعاً هم این پلتفرم‌ها خدمات زیادی به آدما کردن ولی به قول تیم کندل این خدمات فقط یه روی سکه‌اس!

محتوای مرتبط: ذهن شما چطور توسط شبکه‌های اجتماعی هک می‌شود

تیم کندل – Tim Kendall

• مدیر اجرایی سابق فیسبوک و پینترست
• مدیر عامل مومنت

همونجوری که توی مستند هم می‌گه، مسئول درآمدزایی فیسبوک بوده و به همین خاطر خیلی از نزدیک و از ابتدا داستان مدل درآمدزایی و خطراتی که برای جامعه داره می‌سازه رو دیده و درک کرده.

تیم کندل معتقده شبکه‌های اجتماعی اگه همینجوری جلو برن باعث بیشتر شدن جنگ‌های داخلی می‌شن.

می‌گه به خاطر ساختارشون با گرفتن توجه بیشتر پول بشتر درمیارن و برای گرفتن توجه بیشتر بهترین راه انتشار نفرت و ترسه، و این نفرت باعث دوقطبی‌سازی می‌شه و اگر تشدید بشه منجر به افزایش جنگ‌های داخلی می‌شه.

راجر مک نامی – Roger McNamee

• سرمایه‌گذار اولیۀ فیسبوک
• سرمایه‌گذار خطرپذیر

جو توسکانو – Joe Toscano

• مشاور طراحی تجربۀ سابق گوگل
• نویسندۀ کتاب “خودکارسازی بشریت”

آزا راسکین – Aza Raskin

• کارمند سابق فایرفاکس و موزیلا
• هم‌بنیان‌گذار مرکز تکنولوژی‌های انسانی
• مخترع اسکرول بی‌نهایت

جاستین روزنشتاین – Justin Rosenstein

• مهندس سابق فیسبوک
• مهندس سابق گوگل
• هم‌بنیان‌گذار آسانا

جف سیبرت – Jeff Seibert

• مدیر اجرایی سابق توئیتر
• کارآفرین سریالی حوزۀ فناوری

سندی پاراکیلاس – Sandy Parakilas

• مدیر عملیات سابق فیسبوک
• مدیر محصول سابق اوبر

چمث پالیهاپیتیا – Chamath Palihapitiya

• جانشین سابق رشد فیسبوک

محتوای مرتبط: شما برنامه‌ریزی می‌شوید

شون پارکر – Sean Parker

• رئیس سابق فیسبوک

دکتر آنا لمبکی – Anna Lembke

• مدیر پزشکی طب اعتیاد دانشگاه استنفورد

جاناتان هدیت – Jonathan Hadit

• روانشناس اجتماعی مدرسۀ کسب‌وکار استرن
• نوسیندۀ کتاب “ذهن درست‌کار”

رندیما فرناندو – Randima Fernando

• مدیر محصول سابق ان‌ویدیا
• مدیر اجرایی سابق مایندفول اسکولز
• هم‌بنیان‌گذار مرکز تکنولوژی‌های انسانی

کتی اونیل – Cathy O’neil

• دانشمند داده
• نویسندۀ کتاب ” سلاح‌های کشتار ریاضی”

محتوای مرتبط: انیمیشن کوتاه حقیقت الگوریتم‌ها

بیلی ریچاردسون – Bailey Richardson

• اعضای اولیۀ اینستاگرام

رشیدا ریچاردسون – Rashida Richardson

• استاد کمکی دانشگاه حقوق نیویورک
• مدیر تحقیقات سیاست‌گذاری انیستیتو هوش مصنوعی ناو

گیوم شسلات – Guillaume Chaslot

• مهندس سابق یوتوب
• مدیر عامل اینتیوتیو ای‌آی
• بنیان‌گذار آلگو ترنسپرنسی

رنه دیرستا – Renee Diresta

• مدیر تحقیقات رصدخانۀ اینترنت استنفورد
• مسئول سیاست‌گذاری سابق داده برای دموکراسی

سینتیا ام وانگ – Cynthia M. Wong

• محقق ارشد سابق دیده‌بان حقوق بشر

الکس روتر – Alex Roetter

• جانشین ارشد مهندسی سابق توئیتر

مشکل چیه؟

فیلم مشکل رو توی دو تا جهت کلی می‌بینه و راه حل رو از سه طریق ارائه می‌کنه.

مشکلاتی که شبکه‌های اجتماعی درست می‌کنن یه بخشش مربوط می‌شه به سلامت فرد. که مثلاً خوابش رو ازش می‌گیرن و دامنه‌ی توجهش رو پایین میارن و آسیب‌های به این شکل. یه بخشش مربوط به آسیب‌هاییه که به جامعه وارد می‌کنن. مثل دوقطبی‌سازی، ایجاد جنگ‌های داخلی و از بین بردن دموکراسی.

فیلم برای حل کردن این معضل اول می‌گه باید قانون‌گذاری انجام بشه، بعد نوع طراحی و دیزاین شبکه‌ها تغییر کنه و تا وقتی این اتفاقا نیفتاده آدما باید از این پلتفرم‌ها خارج بشن.

دانلود مستند the social dilemma (معضل اجتماعی) با زیرنویس چسبیده اصلاح شده:
۱- کیفیت ۳۶۰ [۲۱۸ مگ]
۲- کیفیت ۴۸۰ [۳۲۵ مگ]
۳- کیفیت ۷۲۰ [۶۱۸ مگ]
۴- کیفیت ۱۰۸۰ [۱.۱ گیگ]