اگه بگیم بازاریابی فرآیند هدایت مشتری از آگاهی تا خرید یا قبل از آگاهی تا وفادارسازی مشتریه، وضعیت ایده‌آلش چیه؟ یعنی اوج بازاریابی چه ریختی می‌شه؟ الان این جوریه که اگه مثلاً ۱۰۰ نفر از برند آگاه بشن، ۷۰ نفرشون جذب می‌شن و در نهایت ۳۰نفر خرید می‌کنن و از این ۳۰ نفر شاید ۱۰ نفر وفادار بشن. فکر کن یکی یه دستگاهی ساخته که طوری ذهن مشتریا رو دستکاری می‌کنه که هر چی بهشون می‌گه بدون اینکه بفهمن اطاعت می‌کنن. یعنی از هر ۱۰۰ نفر که از برند با خبر می‌شن ۱۰۰ نفرشونم خرید کنن. چی می‌شه؟

حالا همه دارن سرِ رسیدن به این فناوری با هم رقابت می‌کنن. سرِ دستکاری ذهن مردم تا کاری که می‌خوان انجام بدن. با این اوصاف بازاریابی باعث می‌شه جامعه به طور کلی از بین بره. حق انتخاب به طور کلی از بین می‌ره. از انتخاب پفک تا انتخاب رئیس جمهور. جالب اینجاست که ثابت شده ذهن انسان قابل دستکاری شدنه. یعنی این کار شدنیه و در حال حاضر اتفاقاً شرکت‌های بزرگ فناوری تا حدی تونستن به رمز و رازهای اون دست پیدا کنن.

هر کسب‌وکار در کنار منافع و مصالح خودش باید به فکر منافع و مصالح جامعه هم باشه. اگر نباشه به جامعه آسیب می‌زنه. با اینکه این ماجرا مخصوصاً بعد از انقلاب صنعتی تو اکثر کمپانی‌های بزرگ اتفاق افتاده ولی در حال حاضر تو ماجرای تاثیر شبکه‌های اجتماعی خیلی شفاف شده. بزرگترین ایرادی که به امثال زاکربرگ گرفته می‌شه اینه که چرا فقط به فکر رشد کسب‌وکار خودت بودی و به تاثیر فعالیتت روی انسان‌ها و جامعه فکر نکردی؟!

مطمئناً این نابرابری اقتصادی که تو کل دنیا دیده می‌شه و تنها راه حلی که برای غلبه به اون ارائه می‌شه که بیشتر و سخت‌تر کار کن، مشکل رو حل نمی‌کنه. چه بسا مشکل رو بیشتر هم کنه. چیزی که خودِ جامعه‌ی غربی بعد از روبرو شدن با نهایت چیزایی که دارن تو مدارس کسب‌وکار تدریس می‌کنن بهش داره می‌رسه و رسیده، اضافه کردن اخلاق به کسب‌وکاره. کسب‌وکار و اخلاق از هم جدا نیستن. به نظرم به طور کلی اخلاق رو از هر چیزی جدا کنیم باعث به هم ریختن اوضاع می‌شه. البته اخلاق یا فلسفه‌ای می‌تونه اتوپیا بسازه که کاملاً و صددرصد با حقیقت تطابق داشته باشه.

موفقیت یه نقطه نیست که به اونجا برسی و بگی: «من موفق شدم». موفقیت یعنی بدونی و همیشه یادت باشه که مسیر ته نداره و همیشه و همیشه و همیشه باید حرکت کنی. توقف یعنی شکست، موفقیت یعنی حرکت.