دونستن انواع محتوا برای یک استراتژیست محتوا زمانی که می‌خواد تقویم محتوا رو پر کنه اگه نگیم الزامیه خیلی خیلی کاربردیه.

قبل از شروع مطلب یِ توضیح کوچیک راجع به دو اصطلاح فرم و نوع محتوا بدم.
این دو اصطلاح رو من ندیدم جایی کسی به این شکل تفکیک‌شده استفاده کرده باشه، به همین خاطر نمی‌تونم انتظار داشته باشم همه یک معنی رو از اون دریافت کنن. برای همین خیلی کوتاه توضیح می‌دم منظورم از هرکدوم‌شون چیه تا مطلب راحت‌تر فهم بشه.

نوع محتوا: این اصطلاح رو به خارجی می‌تونیم content type یا content format بگیریم که البته خود این کلمات هم به زبان انگلیسی دلالت دقیقی به‌نوعی که ما اینجا ازش حرف می‌زنیم ندارن. البته به نظر می‌رسه content type دقیق‌تر باشه.

منظور من از نوع محتوا به لحاظ ساختار کلی محتواست. می‌شه گفت ترکیبی از موضوع و ساختار در کنار همِ. نوع محتوا نه یعنی ویدئو یا عکس، نوع محتوا نه یعنی طولانی یا کوتاه.

فرم محتوا:
فرم یا ریخت رو ۵ دسته می‌بینیم:

1. ویدئو
2. تصویر
3. تصویر متحرک
4. صدا
5. متن

یعنی هر کدوم از انواع محتوا می‌تونه تو یِ فرم خاص یا توی همه فر‌م‌ها ارائه بشه.

انواع محتوا

۱- چرا و چگونه

انگلیسیش می‌شه how to یا why.
مطالب “چگونه” که همه می‌دونیم بهترین مدل محتوا به حساب میاد و عموماً یاد می‌ده ی کاری رو مرحله‌به‌مرحله چطور انجام بدیم.

مثلاً چطور یک اکانت اینستاگرام جدید بسازیم.
یا مثلاً چگونه رایگان به یک سفر هیجان‌انگیز برویم.

مطالبی که با چرا شروع می‌شن؛ چون به‌طورکلی چرایی یک مسئله، جواب پیچیده‌تر و عمیق‌تری داره نسبت محتواهای چگونه کمی دقیق‌تر و تخصصی‌تر هستن.

مثلاً چرا نباید از اینترنت ماهواره‌ای در شهرها استفاده کنیم؟
یا مثلاً چرا کیک‌های شکلاتی بدون کارامل خشک می‌شوند؟

مثال‌ها کاملاً بداهه و دری‌وریِ، جدی نگیرید

۲- لیست

لیست رو می‌شه کمی جزئی‌تر دید و چک‌لیست رو از لیست جدا کرد. اما اینجا برای ساده‌تر شدن و قابل حفظ شدن مطلب به‌طورکلی لیست رو آوردیم.

این نوع محتوا چون زیاد توش عمق نیست و مواردی به شکل لیست پشت سر هم‌ مثل همین پست ردیف می‌شه، خوندنش برا مخاطب راحتِ و به همین خاطر جذابه.

مثلاً بهترین گوشی‌های سال ۲۰۱۹ به انتخاب مهدی بیگدلی.
یا مثلاً ۵ ماشینی که تاریخ خودروسازی را تغییر دادند.
یا مثلاً ۱۲ مدل موی سریع دخترانه.

همون‌طور که گفته شد چک‌لیست یِ کمی با لیست فرق داره.
تو چک لیست مواردی لیست می‌شه که برای انجام ی کاری باید تمامش انجام بشه. یِ نحوه الزام به اجرا داره.

مثلاً ۱۰ وسیله که برای سفر کربلا حتماً باید همراه داشته باشید.
یا مثلاً برای دوخت شلوار مدل فلان چه مواردی را باید رعایت کنیم.

یکی از چیزایی که باعث کاربردی‌تر شدنِ چک‌لیست‌ها می‌شه ارائه اون‌ها به‌صورت فایل قابل‌چاپ یا اینفوگرافیکه.

این نوع محتوا خیلی کاربردیه، مخصوصا برای پر کردن اون بخشِ تقویم محتوا که مربوط به سایت می‌شه.

۳- پرسش و پاسخ

خارجیا بهش میگن Q&A مخفف question and answer. ما بهش میگیم سین‌جیم مخفف سؤال جواب که حالا رسمی‌ترش می‌شه پرسش و پاسخ. پِپِ 🙂

فکر نمی‌کنم کسب‌وکاری باشِ که مخاطبانش سؤالی نداشته باشن. مخصوصاً که حالا با حضور شبکه‌های اجتماعی مردم خیلی راحت سوالاتشونو می‌پرسن و جوابشو خیلی سریع می‌گیرن.

حالا همین سؤالات با جواباشون می‌تونه تبدیل به محتوا تو فرم‌های مختلف بشه.

مثلاً یِ دایرکت پرسش و پاسخ اینستاگرام می‌تونه خیلی ساده استوری بشه.
یا مثلاً یِ سؤالی که خیلی متداولِ جوابش می‌تونه به‌صورت یک پست تو وب‌سایت منتشر بشه.
یا مثلاً چندین سؤال می‌تونه جمع بشه و به‌صورت یک ویدئو ضبط و منتشر بشه.

این نوع محتوا خیلی خیلی مهم و تاثیرگذاره و می‌تونیم بگیم یکی از مواردی هست که نمی‌تونیم از تقویم محتوا حذفش کنیم.

۴- مطالعات موردی

خارِجَکیِ مطالعات موردی می‌شه Case Sudy. یک موردی رو اجرا می‌کنم و تجربی نتایجی رو به دست میارم و اون رو منتشر می‌کنم.

این مورد اگه توسط اشخاص یا مجموعه‌های حرفه‌ای و معتبر به‌صورت جوندار و نه آبکی انجام بشه چون تلفیقی از تجربه و دانشِ خیلی اثرات خوبی داره.

مثلاً بهترین زمان پخت تخم‌مرغ برای تهیه کیک ایکس
یا مثلاً نتایج اجرای ۵ کمپین تبلیغاتی برای ۵ شرکت ساختمانی.

البته تیترهایی که من نوشتم واقعا بدردنخور هستن…

۵- تجربه، نظرات یا توصیه مخاطبان

این نوع کمی با پرسش و پاسخ متفاوتِ. تو این نوع ما به‌طور مستقیم از نظرات یا توصیه‌های مخاطبان به‌عنوان یک محتوا استفاده می‌کنیم.

این نوع تو شبکه‌های اجتماعی بیشتر نمود داره و زیاد استفاده می‌شه.

می‌تونیم این نوع رو به‌نوعی (UGC(user generated content ببینیم. محتوایی که توسط کاربر تولیدشده.
این نظر می‌تونه یک مرور روی یکی از محصولات باشِ که از طریق مخاطبی تولید و مثلاً روی پیج اینستاگرامیِ همون شخص منتشرشده.

می‌شه عیناً همون پست با کپشنش رو به‌عنوان محتوا استفاده کرد که خیلی از محتواهای تولیدشده توسط خود مجموعه بهتر جواب می‌ده.

این نوع محتوا باعث افزایش اعتماد مخاطبان می‌شه و اگر به لحاظ کیفی و کمی وضعیت مناسبی داشته باشِ تو شبکه‌های اجتماعی، سازنده گفتگو و گرم شدن فضا می‌شه.

۶- نقل‌قول

نقل‌قول یا quote یکی از نوع‌های متداولی هست که مخصوصاً توی اینستاگرام خیلی طرفدار داره. بالأخص جدیداً که همه نیازمند انگیزش شدن.

بعید می‌دونم کاری باشِ که توی اون صنف و صنعت آدم معروفی نباشِ که چیزای مهمی گفته باشِ. البته مسلماً تو بعضی اصناف مثل آرایشگری شاید ارائه نقل‌قول‌ها کمی مسخره به نظر برسه اما تو حوزه‌ای مثل نشر خیلی خوبِ.

نقل‌قول نهایتاً شاید یِ جمله۳۰ کلمه‌ای باشه. یعنی محتوای بلند نمی‌شه. برای همین خیلی به درد فضاهایی مثل بلاگِ سایت یا یوتیوب نمی‌خوره و بیشتر برای شبکه‌های اجتماعی با محتواهای کوتاه مثل توئیتر یا اینستاگرام مناسبِ.

البته ناگفته نَمونِ، می‌شه نقل‌قولی رو مبنا قرارداد و اون رو شرح کرد و یک محتوای بلند ساخت.

۷- مصاحبه

این نوع یکی از متداول‌ترین انواع محتوا هست که تقریباً از اوایل پیدایش رسانه‌های جمعی وجود داشته و تقریباً همیشه برای مخاطبان جذاب بوده.

مصاحبه اگه روی اصول و با فرد یا افراد حرفه‌ای یا مشهور انجام بشه مسلماً نتایج خیلی عالی داره.

این نوع برای اصنافی که متخصص توی اون صنف زیاده خیلی می‌تونه کاربرد داشته باشِ. مثلاً یکی از حوزه‌هایی که تو ایران بیشترین متخصص رو داره دیجیتال مارکتینگِ 🙂

۸- مرور

مرور رو ما از Review می‌گیریم. این نوع اگر روش حرفه‌ای کار بشه، یِ نوع خیلی عالی با اثرگذاری بالاست.

رسانه‌های خیلی زیادی توی دنیا هستند که کلاً مبناشون نقد و مرورِ. مرور قطعه‌های موسیقی، مرور فیلم‌های سینمایی، مرور محصولات و…

تفاوت اصلی که بین نقد و مرور هست اینِ که توی نقد ما نظرات خودمون رو در مورد محصول یا خدمت یا اثر هنری اعمال می‌کنیم و به نحوی اون رو ارزشگذاری می‌کنیم. اما توی مرور ما در حقیقت جزییات بیشتری از یک اثر رو برای مخاطبان بیان می‌کنیم.

مثلاً بررسی خودکار جدید آلفا رومئو
یا مثلاً مروری بر آلبوم جدید اکبر عبدی

۹- مقایسه

تو این نوع اگه بخواید معیارهای مقایسه رو غیر از مسائل بدیهی و مشخص بذارید، محتواتون بحث‌برانگیز می‌شه. مخصوصاً اگه دو طرف ماجرا طرفدار زیاد داشته باشن.

مثلاً ی جا شما میگید مقایسه بین شارژر گوشی الف با گوشی ب. این مشخصه می‌زنید تو شارژ فیلم میگیرید. معلوم می‌شه کدوم زودتر شارژ می‌کنه. اما یجا میگید کدوم زیباترِ، کدوم جذاب‌تره…

این نوع بین دسته محصولاتی که تنوعشون بالاست خیلی کاربردیِ و خیلی به درد مخاطبان می‌خوره. باعث می‌شه اطلاعاتشون بالا بره و قدرت تصمیم‌گیری در خریدشون افزایش پیدا کنه.

مطمئناً ارزش خاصی برای کسی که به اون ها کمک کرده قائل می‌شن و تو تصمیم‌گیری هاشون، کمک‌کننده رو هم لحاظ می‌کنن.

مثلاً مقایسه چرخ‌گوشت الف با ب
یا مثلاً بهترین توپ پینگ پونگ برای بازی در شرایط سخت

۱۰- اخبار و گزارش‌ها

اخبار و گزارش تقریباً از ابتدای شکل‌گیری رسانه‌های سنتی بوده و چیز پیچیده‌ای نیست. فقط باید توجه داشته باشیم هر از چند گاهی از این نوع محتوا، مخصوصا برای انعکاس اخبار مهم صنف خودمون استفاده کنیم.

۱۱- گردآوری

آرشیو کردن اگه توسط یِ آدم باسلیقه تو اون زمینه انجام بشه خیلی جذاب می‌شه.

مثلاً یکی که فاز هنری خاصی داره اگه هرروز یکی دو تا از آهنگای باحالی که گوش می‌ده منتشر کنه بعد از مدتی یِ مجموعه باحال درست می‌شه. چه اون که الآن خیلی‌ها به همین شکل تو تلگرام کانال دارن.

مثلاً جمع‌کردن عکس‌های باحال تو یِ موضوع، مثل پوسترهای جایزه گرفته دنیا.
یا مثلاً گردآوری نقل‌قول‌های ورزشکاران بزرگ.

گردآوری یکی از انواع محتوا هست که باعث می‌شه تو زمان و هزینه خیلی صرفه‌جویی بشه.

۱۲- پیش‌بینی

پیش‌بینی از اون دسته‌ای هست که تمام افراد متخصص باید توش محتوا بیرون بدن. انگار یِ نوع الزامی برای پرسونال برندهاست. البته برای شرکت‌ها هم قابل استفادَس.

اگه پیش‌بینی شخصی درست از آب دربیاد خیلی تو روند شهرت و محبوبیت فرد تأثیر داره.

توی هر صنف و صنعتی می‌شه از این نوع استفاده کرد و با توجه به اتفاقاتی که توی صنعت در حال رخ دادنِ آینده رو پیش‌بینی کرد. این‌ نوع رو به شکل کاملاً محسوس توسط افرادی که تو حوزه بورس یا جریان‌های اقتصادی فعال هستند می‌شه دید.

این نوع تو حوزه فناوری و تکنولوژی هم خیلی پررنگِ. مثلاً وقتی شخصی مثل ست گادین می‌گه تنها بازاریابی که خواهد ماند بازاریابی محتواست، در حقیقت داره وضعیت آینده بازاریابی رو پیش‌بینی می‌کنه.

این پیش‌بینی‌ها اگر توسط افراد حرفه‌ای باشِ و خوب پرداخته بشه، در برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و راهبردی بقیه خیلی تاثیرگذاره.

مثلاً پیش‌بینی آینده آیجی تیوی اینستاگرام و قاب عمودی.
یا مثلاً بلاک چین چه تأثیراتی برا آینده بازاریابی داده محور خواهد گذاشت.

۱۳- اهداف شرکت

برای نوشتن اهداف شرکت می‌شه هرچند وقت یک‌بار با توجه به تغییراتی که در روند حرکت شرکت به وجود میاد محتواهایی تو فرم‌های مختلف به جهت بیان اهداف شرکت تولید کرد.

مسلماً این نوع اگر به‌صورت مستقیم به اهداف شرکت توی عنوان یا متنش اشاره کنه هیچ جذابیتی نداره. پس باید دقت داشته باشیم که اشاره غیرمستقیم به اهداف شرکت باعث بیشتر دیده شدن مطلب می‌شه.

۱۴- آمار و ارقام

ارائه آمار و ارقام تقریباً همیشه جذابِ، چون باعث می‌شه مخاطب یک دید کلی به ماجرا پیدا کنه و بتونه از بالا به قضیه نگاه کنه.

مسلماً شرکت‌های کوچیک یا اشخاص، به خاطر نداشتن ابزارها و امکانات لازم نمی‌تونن آمارهایی در سطح کلان بگیرن و اگر هم بخوان آماری ارائه بدن در سطوح پایینی هست. به همین خاطر برای ارائه آمار عموماً مجبور هستند از مراکز بزرگ‌تر نقل‌قول کنن. نکته مهم تو استفاده از آمارهای مراجع دیگه بررسی صحت و اعتبار مرجع خبر و عنوان کردن نام مرجع در محتوای تولیدشده هست.

عدم دقت تو مرجع منتشرکننده آمار می‌تونه به برند لطمه‌های بزرگی بزنه که در اکثر موارد جبران‌ناپذیرِ.

۱۵- تحقیق

تفاوت عمده‌ای که بین مطالعات موردی و تحقیق هست بین عمل و علمِ. یعنی همراه مطالعات موردی، همیشه کاری اجرا می‌شه اما در مورد تحقیق بحث صرفاً نظری و تئوریه.

این نوع به خاطر وقت‌گیر بودنش و نیاز داشتن به دانش، عموماً خیلی کم بهش پرداخته می‌شه.
پس اگر کسی بتونه تو این زمینه کار جوندار و عمیقی به‌صورت مستمر انجام بده می‌تونه مطمئن باشِ داره روی برندش سرمایه‌گذاری ارزشمندی می‌کنه.

تحقیقات هم می‌تونه از طرف شرکت‌ها انجام بشه و هم از طرف اشخاص؛ مسئله مهم کاربردی بودن و عمیق بودن اونِ. این‌که مثلاً کارمند آی‌تی مجموعه ۳ ساعت وقت بذاره و از گوگل مطلب دربیاره، سرهم کنه و منتشر کنه نه‌تنها باعث برندینگ نمی‌شه بلکه باعث ضعیف شدن چهره برند هم می‌شه.

۱۶- راهنما

می‌شه گفت این نوع برای هر مجموعه یا شخصی که محصول یا خدمتی داره الزامیه. تو ساده‌ترین شکلش نحوه استفاده از محصول یا خدمات هست.

مثلاً چطور هزینه ارسال پستی سفارش خود را در سایت محاسبه کنیم.
یا مثلاً راهنمای استفاده از ریموت کنترل دوچرخه شادی.

۱۷- سؤالات متداول

این همون محتواییه که اکثراً توی سایت‌ها قراردادِ می‌شه تا مردم کمتر سؤال بپرسن و اگه سؤالی دارن به اون‌جا مراجعه کنن.

به نظرم اگه سؤالات تعدادشون بیشتر از ۷تا هست فرستادن مشتریان به صفحه سؤالات متداول باعث می‌شه اونا حس کنن دنبال نخودسیاه فرستاده شدن و شما اونارو از سرتون باز کردید.
الآن خیلی کم پیش میاد کسی حوصله داشته باشه برای پیدا کردنِ جواب سؤالش تو صفحه سؤالات متداول بگرده.

مطمئن باشید اگه رقیبی داشته باشید که فقط به مشتری‌ها سریع پاسخ بده و اون‌ها رو مثل ادارات دولتی برای گرفتن جوابشون این‌طرف و اون طرف نفرستِ به‌راحتی بازی رو می‌بره.

جمع‌بندی

تا اینجا ۱۷ نوع و ۵ فرم محتوا رو بررسی کردیم. البته درسته که مثلاً جایی ۱۰۵ نوع محتوا(سایتش فیلترِ) ارائه‌شده اما اون چیزی که به نظر من واقعاً در عمل اجراییه و به درد می‌خوره همین انواع محتوا هست.( ۳ نوع رو به‌خاطر این‌که شبیه هم بودن حذف کردم).

به هر ترتیب با دونستن این‌ها اگر من بیام بگم چی تولید کنم؟ محتوا ندارم… یعنی اصلاً نفهمیدم ماجرا چیه.

چرا؟

چون من هر کدوم از انواع محتوا رو می‌تونم توی ۵ فرم مختلف منتشر کنم(۸۵ قالب محتوا). یعنی نوع مقایسه رو یِ بار به‌صورت متن بنویسم، همون رو باکمی تغییر پادکست کنم؛ بعد باکمی زیاد و کم کردن ویدئو ازش بسازم، استوری بسازم، اسلاید برای اینستاگرام بسازم، نقل‌قول برای توئیتر ازش دربیارم، خلاصه‌اش رو در لینکدین منتشر کنم و بعد از انتشار همه این‌ها از بازخوردهای اون دوباره محتوا تولید کنم و…

سعی کنید این انواع رو حفظ کنید و موقع برنامه‌ریزی برای تولید محتوا، ترکیبشون رو با فرم‌های مختلف تصور کنید.

از توجه شما خیلی ممنونم.
اگه نوعی به ذهن شما می‌رسه که مهمه و من ننوشتم لطفا کامنت کنید. ممنون.

مطالعه بیشتر:
content types
۷۷types of content to feed your audience
digital content types
۱۰۵content to fill calendar
content formats types.png